Πρωτόκολλα ταχείας ανάρρωσης στη χειρουργική

Τι είναι τα Πρωτόκολλα Ταχείας Ανάρρωσης (Enhanced Recovery After Surgery – ERAS);

Η παραμονή των ασθενών στο νοσοκομείο συνήθως παρατείνεται, εξαιτίας ενός συνδυασμού παραγόντων. Το χειρουργικό stress, η δυσλειτουργία των οργάνων, το μετεγχειρητικό άλγος και ο παραλυτικός ειλεός αποτελούν κύριους λόγους καθυστέρησης. Η ναυτία και ο έμετος, το αίσθημα κόπωσης (κάματος), η ακινητοποίηση, η παρατεταμένη νηστεία, οι συνέπειες της υποθερμίας και η αλόγιστη χρήση και παραμονή των διαφόρων ειδών παροχετεύσεων και καθετήρων μπορούν επίσης να παρατείνουν τη διάρκεια νοσηλείας. Για το λόγο αυτό, πολλές μελέτες εστίασαν στη βελτίωση της περιεγχειρητικής φροντίδας των χειρουργημένων ασθενών. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη συγκεκριμένων πρωτοκόλλων, γνωστά ως πρωτόκολλα ταχείας ανάρρωσης.

Τα πρωτόκολλα αυτά αποτελούνται από ένα σύνολο θεραπευτικών πρακτικών, εφαρμοζόμενων από ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων. Κύριο στόχο έχουν την ταχεία και ασφαλή ανάρρωση των ασθενών, την ελάττωση της διάρκειας νοσηλείας και τη μείωση της μετεγχειρητικής νοσηρότητας. Ο περιορισμός των εξόδων υγείας και η ταχύτερη επάνοδο των ασθενών στις καθημερινές τους δραστηριότητες και συνήθειες είναι παράγοντες που καθιστούν τα πρωτόκολλα αυτά ελκυστικά για τους ασθενείς και τα συστήματα υγείας. Τα παραπάνω επιτυγχάνονται ως αποτέλεσμα της καλύτερης κατανόησης της μετεγχειρητικής φυσιολογίας και της αντίδρασης του οργανισμού στο χειρουργικό stress.

Τα πρωτόκολλα ταχείας ανάρρωσης τυποποιούν την παρακολούθηση και την φροντίδα των ασθενών από την ημέρα της εισαγωγής τους μέχρι και την έξοδό τους από το νοσοκομείο. Έτσι, διευκολύνουν την εφαρμογή αρχών, που στηρίζονται στην «Evidence Based Medicine», στην καθημερινή κλινική πράξη. Η καθεμία από αυτές τις θεραπευτικές πρακτικές έχει αποδειχθεί ωφέλιμη και ασφαλής για τον ασθενή. Όταν όλες μαζί χρησιμοποιήθηκαν συνδυαστικά μέσα στα οργανωμένα αυτά πρωτόκολλα, οδήγησαν σε ουσιαστικές και σημαντικές βελτιώσεις στην περιεγχειρητική φροντίδα των ασθενών. Επιπροσθέτως, τα μετεγχειρητικά αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.

Ποια τα οφέλη από την εφαρμογή αυτών των πρωτοκόλλων;

Πλήθος μελετών εφαρμογής των πρωτοκόλλων ταχείας ανάρρωσης ανέδειξαν τα πλεονεκτήματά τους σε διαφορετικά χειρουργικά πεδία (Γενική Χειρουργική, Αγγειοχειρουργική, Θωρακοχειρουργική, Γυναικολογία, Ορθοπεδική). Σε αυτά περιλαμβάνονται τα παρακάτω:

• Ταχύτερη ανάρρωση των ασθενών
• Ταχύτερη επάνοδος της λειτουργίας του γαστρεντερικού συστήματος
• Μείωση της διάρκειας νοσηλείας και της νοσηρότητας
• Ταχύτερη επάνοδος των ασθενών στις καθημερινές τους δραστηριότητες
• Περιορισμός των εξόδων υγείας
• Μηδενική επιβάρυνση στα ποσοστά των επανεισαγωγών και της θνητότητας

Έτσι, επιβεβαιώνονται τα οφέλη και παράλληλα η ασφάλεια των πρωτοκόλλων αυτών.

Ποια η εμπειρία μας με τα Πρωτόκολλα Ταχείας Ανάρρωσης;

Στο κέντρο μας, για πρώτη φορά στην Ελλάδα κι από τα πρώτα κέντρα σε παγκόσμιο επίπεδο, εφαρμόσαμε τα Πρωτόκολλα ταχείας ανάρρωσης στην ιδιαίτερα σύνθετη κι απαιτητική χειρουργική του Παγκρέατος, με τα αποτελέσματα να επιβεβαιώνουν τις παραπάνω μελέτες. Επίσης, αποδείξαμε την ασφάλεια και τα ευεργετικά αποτελέσματα των πρωτοκόλλων αυτών και στους ηλικιωμένους ασθενείς μας, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε επεμβάσεις παγκρεατεκτομών. Τέλος, τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώθηκαν και στις πρόσφατες μετα-αναλύσεις (Πολυκεντρικές Μελέτες) που δημοσιεύτηκαν στη Διεθνή Βιβλιογραφία και είχαμε την τιμή να συμμετάσχουμε μαζί με άλλα κέντρα παγκρέατος από το εξωτερικό.

Πίνακας. Στοιχεία των Πρωτοκόλλων Ταχείας Ανάρρωσης (ERAS Protocols)

Προεγχειρητικά	Διεγχειρητικά	Μετεγχειρητικά
Λεπτομερής ενημέρωση των ασθενών	Θωρακική επισκληρίδιος αναλγησία	Αποφυγή τοποθέτησης ή άμεση αφαίρεση του ρινογαστρικού καθετήρα
Διακοπή καπνίσματος-αλκοόλ	Αποφυγή ή μείωση της δόσης των χορηγούμενων οπιοειδών	Άμεση έναρξη σίτισης
Εκτίμηση και υποστήριξη της θρέψης του ασθενούς	Ελάχιστα επεμβατική χειρουργική	Προφυλακτικά μέτρα έναντι του μετεγχειρητικού ειλεού: ισοζύγιο υγρών, αποφυγή οπιοειδών, τσίχλα, ωσμωτικά καθαρτικά
Αποφυγή προετοιμασίας του εντέρου	Συνδυασμένη προφυλακτική αγωγή για την πρόληψη της μετεγχειρητικής ναυτίας και του εμέτου	Αφαίρεση του ουροκαθετήρα την 1η ή τη 2η μετεγχειρητική ημέρα
Υγρά έως 2 ώρες και στερεά τροφή έως 6 ώρες πριν από το χειρουργείο	Αποφυγή υποθερμίας	Ρύθμιση μετεγχειρητικών επιπέδων γλυκόζης
Προφύλαξη έναντι θρομβοεμβολικής νόσου	Στοχευμένη (goal directed) χορήγηση υγρών	Άμεση κινητοποίηση
Χημειοπροφύλαξη	Αγγειοσυσπατικοί παράγοντες για την αντιμετώπιση της υπότασης	Ταχεία αφαίρεση παροχετεύσεων
Προετοιμασία-Αντισηψία δέρματος	Όχι προφυλακτική τοποθέτηση παροχετεύσεων
Διαλύμματα Υδατανθράκων Προεγχειρητικά

Ο Γενικός Χειρουργός Δρ. Ευστράτιος Ι. Ζούρος διαθέτει πολυετή εμπειρία στην εφαρμογή πρωτοκόλλων ταχείας ανάρρωσης στη χειρουργική (ERAS Protocols). Έχει ολοκληρώσει εντατική μετεκπαίδευση στη Χειρουργική του Παγκρέατος, στην Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική, τη Ρομποτική Χειρουργική και την Τηλεχειρουργική, και συνεργάζεται με την Α’ Χειρουργική Κλινική του «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center». Για οποιαδήποτε ανάγκη σας, μπορείτε πάντα να επικοινωνήσετε μαζί του.

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ – Laparoscopy in combination with ERAS protocols in Colorectal Surgery

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ – ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΤΑΧΕΙΑΣ ΑΝΑΡΡΩΣΗΣ (ERAS) ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ

Improvement of gastric emptying by enhanced recovery after pancreaticoduodenectomy

Impact of enhanced recovery protocols after pancreatoduodenectomy- meta-analysis

Fast track pancreaticoduodenectomy in the Elderly