Όζοι θυρεοειδούς

Οι όζοι θυρεοειδούς αποτελούν ένα συχνό εύρημα κατά την κλινική ή απεικονιστική εξέταση του τραχήλου και αφορούν τη δημιουργία εντοπισμένων εστιών εντός του θυρεοειδικού παρεγχύματος. Εμφανίζονται σε ποσοστό έως και 50% του ενήλικου πληθυσμού, ενώ η πλειονότητα είναι καλοήθεις. Παρά τη συχνότητά τους, η σωστή διερεύνηση είναι απαραίτητη, ώστε να αποκλειστεί ενδεχόμενο κακοήθειας και να καθοριστεί η κατάλληλη θεραπευτική στρατηγική.

Όζοι θυρεοειδούς: Αίτια

Οι όζοι μπορεί να είναι αποτέλεσμα υπερπλασίας θυρεοειδικών κυττάρων, φλεγμονών ή λειτουργικών διαταραχών. Οι αιτίες που έχουν συσχετιστεί με την εμφάνισή τους περιλαμβάνουν:

• Έλλειψη ιωδίου, κυρίως σε πληθυσμούς με χαμηλή διατροφική πρόσληψη
• Κληρονομική προδιάθεση για παθήσεις του θυρεοειδούς
• Χρόνιες θυρεοειδίτιδες, όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto
• Έκθεση σε ακτινοβολία στην περιοχή του τραχήλου, ιδιαίτερα σε νεαρή ηλικία

Συνήθως οι όζοι είναι μονήρεις ή πολλαπλοί, με μεταβλητό μέγεθος και ποικίλη υφή. Ορισμένοι είναι στερεοί, άλλοι κυστικοί ή μικτοί. Η παρουσία τους δεν σημαίνει απαραίτητα ύπαρξη νόσου, αλλά απαιτεί διερεύνηση.

Συμπτώματα της πάθησης

Οι περισσότεροι όζοι θυρεοειδούς είναι ασυμπτωματικοί και ανακαλύπτονται τυχαία σε υπερηχογραφήματα για άλλους λόγους. Όταν εμφανίζονται συμπτώματα, αυτά σχετίζονται κυρίως με το μέγεθος του όζου ή τη λειτουργική του δραστηριότητα.

Ενδεικτικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αίσθημα πίεσης στον τράχηλο
• Δυσκολία στην κατάποση ή την αναπνοή
• Αλλαγή στη φωνή λόγω πίεσης σε γειτονικά νεύρα
• Συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού όπως ταχυκαρδία και απώλεια βάρους, σε περίπτωση λειτουργικού όζου

Όζοι θυρεοειδούς: Απεικονιστικός και εργαστηριακός έλεγχος

Η βασική μέθοδος απεικόνισης είναι το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς, το οποίο προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για:

• Το μέγεθος του όζου
• Τη σύσταση (στερεός, κυστικός ή μικτός)
• Τη μορφολογία και την περιγραφή των ορίων
• Την παρουσία ασβεστοποιήσεων ή αγγείωσης

Η υπερηχογραφική αξιολόγηση των όζων έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με την υιοθέτηση διεθνώς αναγνωρισμένων συστημάτων ταξινόμησης, όπως το TIRADS (Thyroid Imaging Reporting and Data System). Το σύστημα αυτό αποδίδει βαθμολογία βάσει υπερηχογραφικών χαρακτηριστικών και καθορίζει τη βαρύτητα του όζου. Όσο υψηλότερη η βαθμολογία, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα κακοήθειας.

Στους όζους που πληρούν τα κριτήρια μεγέθους και ύποπτης απεικονιστικής εικόνας, διενεργείται παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA). Η λήψη κυττάρων επιτρέπει την εξέταση του υλικού από κυτταρολόγο. Το αποτέλεσμα ταξινομείται σύμφωνα με το σύστημα Bethesda, που παρέχει έξι διαβαθμίσεις. Κάθε κατηγορία να έχει αντίστοιχο ποσοστό κινδύνου και οδηγίες αντιμετώπισης.

Κατηγοριοποίηση κινδύνου

Η πλειονότητα των όζων (περίπου 90%) είναι καλοήθεις. Εντούτοις, ορισμένα χαρακτηριστικά αυξάνουν την πιθανότητα κακοήθειας, όπως:

• Υποηχογενείς όζοι με ακανόνιστα όρια
• Μικροασβεστοποιήσεις
• Κεντρική αγγείωση
• Ταχεία αύξηση μεγέθους
• Συνοδές διογκώσεις λεμφαδένων

Το θηλώδες καρκίνωμα αποτελεί τη συχνότερη μορφή κακοήθειας που σχετίζεται με τους όζους. Η παρουσία κακοήθειας επιβεβαιώνεται μόνο με κυτταρολογική ή ιστολογική ανάλυση. Η πρόγνωση είναι συνήθως εξαιρετική όταν η διάγνωση γίνεται έγκαιρα και η θεραπεία είναι κατάλληλη.

Θεραπευτική προσέγγιση

Η αντιμετώπιση των όζων θυρεοειδούς εξατομικεύεται βάσει του κινδύνου κακοήθειας, της ύπαρξης συμπτωμάτων και της λειτουργικής κατάστασης του θυρεοειδούς. Οι επιλογές περιλαμβάνουν:

• Παρακολούθηση: Ενδείκνυται για καλοήθεις όζους χωρίς συμπτώματα ή ύποπτα χαρακτηριστικά. Η παρακολούθηση γίνεται με περιοδικό υπερηχογραφικό έλεγχο και επανεκτίμηση της ανάγκης για FNA.
• Φαρμακευτική θεραπεία: Σε περιπτώσεις υπερθυρεοειδισμού από λειτουργικό όζο, χορηγούνται αντιθυρεοειδικά φάρμακα. Η θεραπεία μπορεί να συνοδευτεί από χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου για μείωση της δραστηριότητας.
• Χειρουργική αφαίρεση: Συνιστάται όταν υπάρχει ύποπτη ή επιβεβαιωμένη κακοήθεια, μεγάλος όγκος με πιεστικά φαινόμενα ή λειτουργικός όζος μη ανταποκρινόμενος στη φαρμακευτική αγωγή. Η επέμβαση μπορεί να περιλαμβάνει λοβεκτομή ή ολική θυρεοειδεκτομή. Ο τύπος της επέμβασης εξαρτάται από το μέγεθος, την εντόπιση του όζου και την παρουσία λεμφαδενικών μεταστάσεων.
• Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές: Σε επιλεγμένες περιπτώσεις καλοήθων όζων, εφαρμόζεται θερμική καταστροφή με ραδιοσυχνότητες (RFA) ή με μικροκύματα (MWA). Η διαδικασία γίνεται υπό τοπική αναισθησία με υπερηχογραφική καθοδήγηση, χωρίς τομές, και προσφέρει αποτελεσματική συρρίκνωση του όγκου.

Όζοι θυρεοειδούς: Πρόγνωση και μακροχρόνια παρακολούθηση

Η πρόγνωση των καλοήθων όζων είναι εξαιρετική. Οι περισσότεροι παραμένουν σταθεροί για χρόνια χωρίς να προκαλούν προβλήματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αρκεί ο επανέλεγχος ανά 12 έως 24 μήνες, ιδίως όταν δεν υπάρχουν νέα συμπτώματα ή μεταβολές στο μέγεθος.

Αν παρατηρηθεί αύξηση μεγαλύτερη από 20% στις διαστάσεις ή αλλαγή στην υπερηχογραφική απεικόνιση, μπορεί να απαιτηθεί νέα FNA. Η παρακολούθηση πρέπει να προσαρμόζεται εξατομικευμένα και να γίνεται σε συνεργασία με ενδοκρινολόγο.

Στον καρκίνο θυρεοειδούς, ειδικά στο θηλώδες καρκίνωμα, η πρόγνωση είναι σχεδόν πάντα θετική, με ποσοστά επιβίωσης που ξεπερνούν το 95% στην πενταετία. Η ορμονική υποκατάσταση και οι τακτικοί έλεγχοι με υπερηχογράφημα, αιματολογικά (TG, TSH) και σπινθηρογραφήματα συνθέτουν το πλάνο μετεγχειρητικής παρακολούθησης.

Ειδικές ομάδες

Σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή. Τα παιδιά με όζους εμφανίζουν υψηλότερο ποσοστό κακοήθειας συγκριτικά με τους ενήλικες. Συνεπώς, συνίσταται χαμηλότερο όριο για FNA και συχνότερη χειρουργική προσέγγιση.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η διαχείριση των όζων γίνεται με προτεραιότητα στη διασφάλιση της υγείας της μητέρας και του εμβρύου. Αν η παρακέντηση κριθεί απαραίτητη, γίνεται ιδανικά στο δεύτερο τρίμηνο, ενώ χειρουργική επέμβαση αναβάλλεται εφόσον είναι ασφαλές.

Τέλος, σε ασθενείς με θυρεοειδίτιδα Hashimoto, είναι συνήθης η παρουσία πολλαπλών όζων. Παρόλο που οι περισσότεροι είναι καλοήθεις, το φλεγμονώδες υπόστρωμα μπορεί να δυσκολεύει τη διαγνωστική εκτίμηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η εμπειρία του ενδοκρινολόγου είναι κρίσιμη.

Ο Γενικός Χειρουργός Δρ. Ευστράτιος Ι. Ζούρος διαθέτει πολυετή εμπειρία στη χειρουργική. Έχει ολοκληρώσει εντατική μετεκπαίδευση στην Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική, τη Ρομποτική Χειρουργική και την Τηλεχειρουργική, και είναι Διευθυντής της Ζ’ Χειρουργικής Κλινικής του Ομίλου ΙΑΣΩ – ΙΑΣΩ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ. Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τους όζους θυρεοειδούς, ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας, μπορείτε πάντα να επικοινωνήσετε μαζί του.