Γαστρικό έλκος

Το γαστρικό έλκος αποτελεί μία από τις πιο συχνές παθήσεις του πεπτικού συστήματος, με σημαντική επίπτωση στον γενικό πληθυσμό. Προκαλείται από τη διάβρωση του στομαχικού βλεννογόνου και συνδέεται με παράγοντες όπως το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, η χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων και το άγχος. Παρότι συχνά υποτιμάται, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Τι είναι το γαστρικό έλκος;

Το γαστρικό έλκος είναι μια βλάβη στο εσωτερικό τοίχωμα του στομάχου, ή του ανώτερου λεπτού εντέρου, που προκαλείται όταν το προστατευτικό στρώμα διαβρώνεται από το γαστρικό οξύ. Η προστασία του στομάχου είναι βασική λειτουργία του βλεννογόνου, ωστόσο, όταν αυτή εξασθενεί, δημιουργούνται συνθήκες φλεγμονής. Αν η βλάβη μείνει χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκύψουν επιπλοκές από το έλκος, όπως αιμορραγία ή διάτρηση.

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Το γαστρικό έλκος προκαλείται κυρίως από δύο μηχανισμούς: τη λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (h. pylori) και τη χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ειδικά όταν αυτά λαμβάνονται κατά τη διάρκεια πολλών ημερών ή χωρίς γαστροπροστασία.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Στεροειδή αντιφλεγμονώδη και φάρμακα, όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφαίνη
• Κάπνισμα, που μειώνει τη φυσική προστασία του στομάχου.
• Αλκοόλ, το οποίο ερεθίζει τον βλεννογόνο του στομάχου.
• Στρες, που επηρεάζει τη λειτουργία του πεπτικού.
• Κακή διατροφή και άστατα γεύματα.
• Ιστορικό πεπτικού έλκους ή έλκους στομάχου στην οικογένεια.

Η αναγνώριση αυτών των παραγόντων οδηγεί στην πρόληψη και στην έγκαιρη παρέμβαση.

Γαστρικό έλκος: Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του γαστρικού έλκους διαφέρουν ανάλογα με την έκταση της βλάβης, την παρουσία επιπλοκών και τη γενικότερη κατάσταση του πεπτικού συστήματος. Τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι:

• Καυστικό ή διαβρωτικό άλγος στο επιγάστριο, που εμφανίζεται κυρίως μετά τα γεύματα
• Αίσθημα πληρότητας ή βάρους στο στομάχι, ακόμη και μετά από μικρή ποσότητα φαγητού
• Ναυτία ή εμετός, ειδικά όταν το έλκος έχει προκαλέσει φλεγμονή
• Ανορεξία ή απώλεια βάρους χωρίς εμφανή αιτία
• Αίμα στον έμετο ή στα κόπρανα, σε περιπτώσεις αιμορραγίας
• Μελαινες κενώσεις, ένδειξη εσωτερικής αιμορραγίας από το ανώτερο πεπτικό

Η παρουσία τέτοιων συμπτωμάτων απαιτεί άμεση διαγνωστική διερεύνηση.

Διάγνωση και αξιολόγηση του ασθενούς

Η διάγνωση του πεπτικού έλκους στηρίζεται κυρίως στη γαστροσκόπηση, η οποία επιτρέπει την άμεση παρατήρηση της βλάβης στο στομαχικό τοίχωμα και τη λήψη βιοψιών για περαιτέρω ανάλυση. Πρόκειται για μια ανώδυνη, σύντομη και υψηλής διαγνωστικής ακρίβειας διαδικασία. Η επιβεβαίωση της παρουσίας του H. pylori μπορεί να γίνει με τεστ αναπνοής, εξετάσεις αίματος ή κοπράνων.

Σε περιπτώσεις υποτροπιαζόντων συμπτωμάτων ή ύποπτων βλαβών, απαιτείται επαναληπτικός έλεγχος και στενή παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό. Ο συνδυασμός κλινικής εξέτασης και απεικονιστικών μεθόδων εξασφαλίζει μια πλήρη εικόνα για την επιλογή θεραπείας.

Γαστρικό έλκος: Θεραπευτικές επιλογές

Η θεραπεία του γαστρικού έλκους στοχεύει στην επούλωση της βλάβης, στην αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας και στην αποφυγή επιπλοκών. Αν υπάρχει λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, συνταγογραφείται συνδυασμός αντιβιοτικών μαζί με φάρμακα που μειώνουν την παραγωγή οξέων, όπως οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs). Τα φάρμακα αυτά προστατεύουν τον γαστρικό βλεννογόνο και προάγουν την επούλωση.

Η αγωγή συνήθως διαρκεί από 10 έως 14 ημέρες στην περίπτωση της εκρίζωσης του H. pylori, ενώ η φαρμακευτική αντιμετώπιση του ίδιου του έλκους διαρκεί 4 έως 8 εβδομάδες. Σε περιπτώσεις όπου το έλκος επιμένει, ή προκαλεί αιμορραγία ή διάτρηση, ενδέχεται να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση ή ενδοσκοπική αιμόσταση.

Η συμμόρφωση του ασθενούς στο θεραπευτικό σχήμα είναι ζωτικής σημασίας, καθώς η ατελής αγωγή μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπή ή επιπλοκές.

Επιπλοκές

Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, το γαστρικό έλκος μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, όπως αιμορραγία, διάτρηση του στομαχικού τοιχώματος ή στένωση του πυλωρού, που εμποδίζει τη φυσιολογική διέλευση της τροφής. Σε σπάνιες περιπτώσεις, χρόνια έλκη μπορεί να υποστούν κακοήθη εξαλλαγή, καθιστώντας τον περιοδικό έλεγχο ιδιαίτερα σημαντικό.

Οι επιπλοκές αυτές συνοδεύονται από συμπτώματα όπως οξύς κοιλιακός πόνος, έμετος με αίμα ή κατάρρευση λόγω έντονης αιμορραγίας. Η άμεση ιατρική παρέμβαση μπορεί να αποτρέψει μοιραία αποτελέσματα και να διαφυλάξει τη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος.

Γαστρικό έλκος: Πρόληψη

Η πρόληψη του γαστρικού έλκους στηρίζεται κυρίως στην αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων και στην προστασία του βλεννογόνου του στομάχου. Ορισμένες πρακτικές που συνιστώνται είναι:

• Αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ, τα οποία καθυστερούν την επούλωση
• Μείωση ή αποφυγή της χρόνιας λήψης ΜΣΑΦ, με προτίμηση σε ασφαλέστερες εναλλακτικές
• Κατανάλωση τακτικών και μικρών γευμάτων, ώστε να αποφεύγεται η υπερβολική παραγωγή οξέων
• Αποχή από πολύ πικάντικες ή όξινες τροφές, που μπορεί να ερεθίσουν το στομάχι
• Διατήρηση ψυχικής ισορροπίας, με τεχνικές χαλάρωσης ή ψυχολογική υποστήριξη
• Συστηματική παρακολούθηση σε άτομα με ιστορικό έλκους ή λοίμωξης από H. pylori

Η πρόληψη αποτελεί ουσιώδες μέρος της συνολικής στρατηγικής αντιμετώπισης και βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής.

Ο Γενικός Χειρουργός Δρ. Ευστράτιος Ι. Ζούρος διαθέτει πολυετή εμπειρία στη χειρουργική. Έχει ολοκληρώσει εντατική μετεκπαίδευση στην Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική, τη Ρομποτική Χειρουργική και την Τηλεχειρουργική, και είναι Διευθυντής της Ζ’ Χειρουργικής Κλινικής του Ομίλου ΙΑΣΩ – ΙΑΣΩ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ. Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για το γαστρικό έλκος, ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας, μπορείτε πάντα να επικοινωνήσετε μαζί του.